پس از نه ماه بارداری و زایمان طبیعی، تغییرات در واژن امری طبیعی است. این تغییرات می‌توانند ساختاری باشند، مانند گشادی واژن که در صورت عدم بهبود با تمرینات تقویتی کگل، ممکن است به جراحی واژینوپلاستی نیاز داشته باشد. همچنین، ظاهر واژن نیز ممکن است تحت‌تأثیر قرار گیرد، مانند بزرگ‌شدن لابیا که با لابیاپلاستی قابل‌اصلاح است. علاوه بر این، برخی تغییرات به‌صورت عوارض ثانویه در عملکرد واژن نمایان می‌شوند، مانند بی‌اختیاری ادرار که تنها از طریق مداخلات پزشکی قابل‌درمان است.
بخش اول: تغییرات اندازه واژن بعد از زایمان طبیعی
پس از زایمان طبیعی، ساختار واژن به دلیل عبور نوزاد از آن دچار تغییراتی میشود، بنابراین یک تفکر بسیار رایج به وجود آمده است که واژن پس از زایمان طبیعی برای همیشه گشاد میشود. اما این‌طور نیست! پس از زایمان طبیعی ممکن است دو اتفاق بیفتد. یا اندازه واژن به طور واقعی بزرگ شود و دائمی باشد. یا احساس گشادشدن واژن وجود داشته باشد که موقتی است. برای هر دو مورد روشهای درمانی خاص وجود دارد.
تغییر دائمی اندازه واژن
گاهی به دلایل بارداری و شرایط حین زایمان، بافت‌های عضلانی و ساختاری واژن دچار تغییراتی می‌شوند که ممکن است به طور واقعی و دائمی منجر به بزرگ‌تر شدن اندازه واژن شود. این تغییرات ممکن است شامل گشادشدن دائمی عضلات و بافت‌های واژن باشد که توانایی ارتجاعی آن‌ها کاهش می‌یابد. در این حالت، واژن میتواند تا ۲-۳ سانتی‌متر یا بیشتر گشاد شود. عوامل مهمی که در این تغییرات دخیل هستند، شامل موارد زیر است.
فشار زیاد در طول زایمان
در هنگام زایمان طبیعی، نوزاد باید از کانال زایمان عبور کند. این فرایند به واژن فشار زیادی وارد می‌کند و ممکن است باعث کشیدگی و آسیب به بافت‌های عضلانی و بافت‌های پیوندی در دیواره واژن شود. اگر این کشش و فشار زیاد باشد، عضلات واژن ممکن است توانایی بازگشت به حالت قبلی خود را از دست بدهند و تغییرات ساختاری دائمی ایجاد شود.
تعداد زیاد زایمان‌های طبیعی
هرچه تعداد زایمان‌های طبیعی بیشتر باشد، احتمال آسیب به عضلات و بافت‌های واژن بیشتر است. زایمان‌های مکرر به‌مرور باعث کاهش خاصیت ارتجاعی و انعطاف‌پذیری عضلات واژن میشود. در نتیجه، تغییرات ساختاری واژن ممکن است دائمی شود و واژن ممکن است گشادتر از حالت طبیعی باقی بماند.
اندازه بزرگ نوزاد
نوزادهای بزرگ (که معمولاً بیش از ۴ کیلوگرم وزن دارند) فشار بیشتری به واژن وارد می‌کنند و عبور آن‌ها از کانال زایمان میتواند باعث کشیدگی و آسیب بیشتر به بافت‌های واژن شود. این فشار زیاد ممکن است به تغییرات ساختاری دائمی منجر شود، زیرا عضلات واژن ممکن است به طور کامل به حالت طبیعی خود بازنگردند.
زایمان طولانی یا پیچیده
در زایمان‌های طولانی یا پیچیده که سر نوزاد در موقعیت مناسب نیست یا در کانال زایمان گیرکرده است (مانند گیرکردن شانه‌ها یا چرخش نامناسب سر) یا مادر به دلیل خستگی نتواند فشار لازم را بیاورد، پزشک مجبور به استفاده از فورسپس یا وکیوم میشود. این امر میتواند فشار بیشتری به واژن وارد کند و آسیب‌های بیشتری به بافت‌های آن وارد کند. این نوع زایمان‌ها می‌توانند موجب پارگی‌های عمیق‌تری در عضلات و بافت‌های واژن شوند که بازسازی کامل آن‌ها ممکن است دشوار باشد و باعث گشادشدن دائمی شود.
پارگی‌های شدید یا اپیزیوتومی (برش واژن)
در برخی موارد، پزشک ممکن است برای تسهیل زایمان و کاهش فشار روی بافت‌های واژن، برشی کنترل‌شده در ناحیهٔ پرینه (ناحیهٔ بین واژن و مقعد) ایجاد کند که به آن اپیزیوتومی گفته میشود. این برش ( نوع اول) که در زایمان‌های مدیریت‌شده انجام می‌گیرد، معمولاً به عضلات اطراف مقعد آسیبی وارد نمی‌کند. بااین‌حال، در زایمان‌های سریع یا کنترل‌نشده، ممکن است پارگی‌های طبیعی در ناحیهٔ پرینه رخ دهد. این پارگی‌ها می‌توانند علاوه بر پوست، عضلات را نیز درگیر کرده و در برخی موارد منجر به آسیب‌های جدی و دائمی، کاهش انعطاف‌پذیری، یا گشادشدن واژن شوند. برای ترمیم ناحیهٔ پرینه پس از اپیزیوتومی یا پارگی، عمل پرینورافی انجام میشود.
درمان‌های تغییر اندازه واژن
برای بازسازی و تقویت عضلات و بافت‌های واژن، روشهای جراحی و لیزر می‌توانند کمک کنند تا اندازه و ساختار واژن از حالت شلی خارج شده و تنگ‌تر شود. بنابراین فرد هم به احساس بهتری در اندازه واژن می‌رسد و هم از لحاظ عملکردی رضایت بیشتری کسب می‌کند.
آنچه در میزان اثر بخشی و ماندگاری روشهای درمانی پس از تنگ کردن واژن حائز اهمیت است، سبک زندگی است. ورزش‌های شدید مانند استفاده از وزنه‌های سنگین یا طناب زدن در برگشت‌پذیری شلی واژن تاثیر دارد.
تنگ کردن واژن با لیزر
تنگ کردن واژن با لیزر یک روش غیرجراحی و کم تهاجمی است که با تحریک تولید کلاژن و بهبود خاصیت ارتجاعی دیواره‌های واژن انجام میشود. این روش میتواند تا ۷۰-۸۰ درصد بهبود در استحکام و تنگی واژن ایجاد کند. این روش برای زنان در سنین مختلف، معمولاً از ۳۰ تا ۵۵ سالگی و پس از زایمان یا یائسگی، انجام میشود. اگر فرد قصد دارد دوباره مادر شود، انجام لیزر تنگ کردن واژن ضرری برای بارداری آینده ندارد، اما زایمان طبیعی ممکن است نتایج آن را کاهش دهد و نیاز به تجدید درمان باشد. توصیه میشود پیش از تصمیم‌گیری، مشاوره با پزشک متخصص زنان انجام شود تا شرایط فردی و اهداف درمان بررسی شود.
در مطب دکتر سمامی، علاوه بر لیزر CO2 فرکشنال و لیزر اربیوم، از دستگاه پیشرفته لیزر گیگا (دایود 1470) هم برای بهبود کیفیت بافت و حمایت از فرآیند تنگ کردن واژن استفاده میشود. این لیزر با تحریک آب‌رسانی، بازسازی لایه‌های سطحی مکمل لیزرهای اصلی است و نتایج درمانی را سریع‌تر و ماندگارتر می‌کند. در مطب دکتر سمامی برنامه‌های درمانی اختصاصی، متناسب با نیاز هر فرد طراحی میشود تا بهترین نتیجه در بازسازی و جوانسازی واژن به دست آید.
جراحی واژینوپلاستی یا تنگ کردن واژن
واژینوپلاستی یا جراحی تنگ کردن واژن یکی از مؤثرترین روشهای بازسازی و تقویت دیواره‌های واژن است که میتواند تا ۹۰ درصد بهبود در استحکام و تنگی واژن ایجاد کند. نتایج این جراحی نسبت به روش‌هایی مانند لیزر ماندگاری بیشتری دارد و معمولاً دائمی است، اما در صورت زایمان طبیعی بعد از عمل، ممکن است اثر آن کاهش یابد و نیاز به بازسازی مجدد داشته باشد.
این جراحی معمولاً برای زنان بالای ۳۰ سال یا افرادی که زایمان‌های مکرر داشته‌اند، توصیه میشود. اگر فرد قصد دارد دوباره باردار شود، بهتر است انجام واژینوپلاستی را به بعد از اتمام زایمان‌های خود موکول کند، زیرا زایمان طبیعی میتواند تأثیرات عمل را کاهش دهد.
اگر به‌دنبال مشاوره تخصصی و مطمئن در زمینه جراحی واژینوپلاستی هستید، می‌توانید از طریق شماره‌های زیر برای گرفتن نوبت مشاوره با خانم دکتر سمامی، متخصص جراحی واژینوپلاستی با ما در تماس باشید:
02177839463 – 02122683818 – 09901414248
09900800359 (جهت ارسال پیام)
پرینورافی: تنگ کردن دهانه واژن
پرینورافی یک عمل جراحی برای ترمیم و تنگ کردن ناحیه پرینه است که معمولاً برای زنانی انجام میشود که پس از زایمان طبیعی دچار شلی، ضعف عضلات، یا آسیب‌های ماندگار در این ناحیه شده‌اند. اگرچه بخیههای زایمان معمولاً بلافاصله پس از زایمان انجام می‌شوند، اما گاهی ترمیم کامل انجام نمی‌شود یا ناحیه به‌درستی بهبود نمی‌یابد که میتواند به کاهش کیفیت رابطه جنسی یا ناراحتی منجر شود.
این عمل تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی سبک انجام شده و حین جراحی درد احساس نمی‌شود، اگرچه ممکن است بعد از عمل کمی ناراحتی وجود داشته باشد که با مسکن کنترل میشود. پرینورافی معمولاً برای زنان بالای ۳۰ سال یا پس از اتمام فرزندآوری توصیه میشود، زیرا زایمان طبیعی مجدد میتواند نتایج عمل را کاهش دهد. این جراحی میتواند تا ۸۰-۹۰ درصد بهبود در استحکام، عملکرد، و زیبایی ناحیه پرینه ایجاد کرده و کیفیت زندگی و رضایت جنسی را افزایش دهد.
💻 امکان تعیین نوبت واژی‌لانجلو به‌صورت آنلاین
درصورتی‌که ساکن تهران یا ایران نیستید اما مایل هستید که توسط بهترین متخصص واژی‌لانجلو تهران، خانم دکتر سمامی واژی‌لانجلو خود را انجام دهید، می‌توانید از گزینه ویزیت آنلاین استفاده کنید.
- از طریقویزیت آنلاین می‌توانید مستقیما با متخصص واژی‌لانجلو در ارتباط باشید و با ارسال عکس و در صورت تشخیص، زمان انجام واژی‌لانجلو را تعیین کنید.
- واژی‌لانجلو دوره نقاهت کوتاهی دارد؛ به همین دلیل اگر ساکن تهران نیستید می‌توانید زودتر به‌صورت آنلاین نوبت واژی‌لانجلو را تعیین کنید و در زمان اقامت خود در تهران، معاینه اولیه و جراحی واژی‌لانجلو را دریک روز انجام دهید.
- اگر ساکن خارج از ایران هستید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدای اقامت خود در تهران جراحی واژی‌لانجلو را انجام دهید تا قبل از بازگشت، فرصت معاینه مجدد وجود داشته باشد.
کاهش چشمگیر پارگی‌های زایمانی با ماساژ پرینه
ماساژ پرینه که از هفته ۳۵ بارداری شروع میشود، میتواند با افزایش انعطاف‌پذیری بافت‌های پرینه و بهبود جریان خون، خطر پارگی‌های زایمانی را کاهش دهد. این روش با ایجاد کشش ملایم در ناحیهٔ پرینه و استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن‌های حاوی ویتامین E، به آماده‌سازی عضلات کف لگن برای زایمان کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که این ماساژ احتمال پارگی‌های شدید را تا ۲۰ درصد کاهش داده و همچنین نیاز به بخیه یا اپیزیوتومی را کم می‌کند. علاوه بر این، ماساژ پرینه پس از زایمان نیز به ترمیم بهتر بافت‌ها، کاهش خشکی، و بهبود راحتی ناحیه کمک می‌کند.
روش انجام
برای انجام ماساژ پرینه، ابتدا دستان خود را با صابون ملایم شسته و خشک کنید. در مکانی آرام و راحت دراز بکشید، می‌توانید به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کرده و از هم باز کنید. از یک روغن طبیعی مانند روغن نارگیل یا زیتون استفاده کنید و مقداری از آن را به انگشتان خود بمالید تا روان شوند. سپس انگشت شست خود را حدود ۳ تا ۴ سانتی‌متر داخل واژن قرار دهید و به‌آرامی فشار ملایمی به سمت پایین (به سمت مقعد) و طرفین وارد کنید تا کشش خفیفی در ناحیه پرینه ایجاد شود ( برای انجم این کار می‌توانید از کسی کمک بگیرید).
این حرکت را به مدت ۳ تا ۵ دقیقه ادامه دهید. ماساژ را حداقل ۳ تا ۴ بار در هفته انجام دهید تا بافت‌های پرینه به‌تدریج انعطاف‌پذیرتر شده و برای زایمان آماده شوند. اگر در حین ماساژ احساس درد یا ناراحتی شدید داشتید، کار را متوقف کرده و با پزشک خود مشورت کنید.
تغییر موقت اندازه واژن
پس از زایمان طبیعی، احساس گشادشدن واژن معمولاً ناشی از کاهش استحکام و انقباض طبیعی عضلات (تون عضلات) و ضعف عضلات کف لگن است. در این حالت، دیواره‌های واژن و بافت‌ها همچنان سالم و بدون تغییر در اندازه هستند. آنچه بیشتر شایع است این احساس گشادی پس از زایمان طبیعی است. در این میان تأثیر ژنتیک فرد نیز بر شلی عضلات قابل توجه است. برخی افراد حتی قبل از زایمان نیز به طور ژنتیکی دارای کلاژن کمتری در واژن هستند و با شلی عضلات قبلی باردار می‌شوند. این افراد پس از زایمان احساس گشاد بودن واژن را به وضوح تجربه می‌کنند.
بازگشت نسبی اندازه و استحکام واژن که بخشی از آن به طور طبیعی اتفاق می‌افتد و بخشی با تمرینات بهبود می‌یابد، معمولاً ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد، اما باز بسته به سن، قابلیت ارتجاعی عضلات و شیردهی ممکن است تا یک سال نیز متفاوت باشد. زنان جوان‌تر باقابلیت ارتجاعی بیشتر در بافت‌ها و عضلات، معمولاً سریع‌تر به حالت قبل برمی‌گردند، درحالی‌که در سنین بالاتر، این بازگشت ممکن است کندتر باشد. همین‌طور در مادران شیرده، کاهش سطح استروژن میتواند روند بهبودی را کندتر کند، اما با پایان شیردهی و بازگشت سطح هورمون‌ها، این فرایند تسریع میشود.
درمان تغییر موقت اندازه واژن
تمرینات کف لگن معمولاً به تقویت عضلات کمک کرده و بدون نیاز به جراحی یا درمان‌های پیچیده، میتواند در رفع احساس شل بودن واژن مؤثر باشد. بهترین زمان برای شروع درمان و مراقبت از کف لگن، چند هفته اول پس از تولد است. این دوره برای انجام تمرینات تقویتی و اقدامات حمایتی بسیار اهمیت دارد.
یکی از بهترین تمرینات، تمرینات کگل است که به تقویت عضلات کف لگن کمک می‌کند. این تمرینات باهدف تقویت عضلاتی انجام میشود که نقش مهمی در حمایت از واژن، مثانه و سایر اندام‌های لگنی دارند. تمرینات کگل شامل انقباض و آزادسازی مکرر عضلات کف لگن است که به بهبود قدرت، استحکام و تون عضلات کمک می‌کند. با انقباض عضلات، جریان خون به ناحیهٔ لگن افزایش‌یافته و تولید کلاژن در بافت‌ها تحریک میشود که این امر موجب بهبود خاصیت ارتجاعی و عملکرد عضلات واژن میشود.
درصورتی‌که ساکن تهران یا ایران نیستید اما مایل هستید که توسط بهترین متخصص واژینوپلاستی تهران، خانم دکتر سمامی جراحی خود را انجام دهید، می‌توانید از گزینه ویزیت آنلاین استفاده کنید.
- از طریقویزیت آنلاین می‌توانید مستقیما با متخصص واژینوپلاستی در ارتباط باشید و با ارسال عکس و در صورت تشخیص، زمان انجام جراحی را تعیین کنید.
- واژینوپلاستی دوره نقاهت کوتاهی دارد؛ به همین دلیل اگر ساکن تهران نیستید می‌توانید زودتر به‌صورت آنلاین نوبت جراحی را تعیین کنید و در زمان اقامت خود در تهران، معاینه اولیه و جراحی را دریک روز انجام دهید.
اگر ساکن خارج از ایران هستید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدای اقامت خود در تهران جراحی واژینوپلاستی را انجام دهید تا قبل از بازگشت، فرصت معاینه مجدد وجود داشته باشد.
تشخیص بزرگ‌شدن اندازهٔ واژن
تست نگه‌داری انقباض کگل: در حالت راحت نشسته یا درازکش، عضلات کف لگن خود را منقبض کنید، به‌طوری‌که انگار می‌خواهید جریان ادرار را متوقف کنید. انقباض را برای ۵ ثانیه نگه دارید و سپس عضلات را شل کنید. اگر نمی‌توانید این انقباض را به‌راحتی نگه دارید یا عضلات به‌سرعت خسته می‌شوند، احتمالاً عضلات کف لگن ضعیف هستند.
پیشرفت با تمرین کگل: انجام تمرینات کگل (انقباض و شل کردن عضلات واژن) میتواند کمک کند تا فرد متوجه شود که عضلات واژن به‌تدریج محکم‌تر می‌شوند یا نه. در گشادشدن موقتی، این تمرینات به‌تدریج عضلات را تقویت کرده و گشادشدن کاهش می‌یابد.
معاینه فیزیکی
- به پشت دراز بکشید. یک آینه روبروی واژن گرفته و اندازهٔ ورودی آن را بررسی کنید اگر به اندازه دو انگشت باز بود، نشان‌دهندهٔ گشاد بودن واژن است.
- در حالت دراز کشیده همانطور که آینه را در دست دارید زور بزنید، اگر یک برجستگی که تقریبا بزرگ هم هست به سمت جلو آمد و دیده شد، نشان‌دهندهٔ شلی واژن و گشاد بودن است.
رفتار واژن هنگام نشست و برخاست: دقت کنید هنگام نشستن و برخاستن آیا احساس خروج باد از واژن دارید؟ و یا بعد از ایستادن طولانی مدت، احساس سنگینی در ناحیهٔ واژن دارید؟ این رفتار واژن به خاطر باز بودن است.
عدم احساس رضایت جنسی: اگر موقع رابطهٔ جنسی دخول درک نمی‌شود و احساس رضایت فردی و رضایت همسر پایین است ناشی از گشاد بودن واژن است.
مقایسهٔ تغییرات واژن در زایمان طبیعی نسبت به سزارین
بدن ما پس از زایمان، صرف‌نظر از روش زایمان، با دوران قبل از بارداری متفاوت خواهد بود. در زایمان طبیعی، فشار و کشش زیادی به واژن وارد میشود که میتواند تغییراتی در اندازه، شکل، و خاصیت ارتجاعی آن ایجاد کند. این تغییرات به‌ویژه در مواردی که پارگی، اپیزیوتومی یا کشیدگی رخ دهد، بیشتر به چشم می‌آید. ممکن است شکل لابیاها تغییر کند، واژن گشادتر شود، و جای بخیهها نیز بر ظاهر اندام تأثیر بگذارد.
در مقابل، در زایمان سزارین این پارگی‌ها و تغییرات واژن رخ نمی‌دهد و اندازهٔ واژن تقریباً دست‌نخورده باقی می‌ماند. بااین‌حال، برش‌های جراحی در ناحیهٔ زیر شکم نیازمند زمان بیشتری برای بهبودی هستند و ممکن است عوارضی مانند عفونت، خونریزی، و دردهای بعد از عمل ایجاد کنند.
تغییر رنگ لابیا که به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش جریان خون در دوران بارداری رخ می‌دهد، در هر دو نوع زایمان مشترک است. اما در زایمان طبیعی به دلیل فشار و کشیدگی، تیرگی و کبودی موقت ممکن است بیشتر باشد، درحالی‌که در سزارین تغییر رنگ به این دلیل کمتر دیده میشود.
در زایمان طبیعی، احتمال بی‌اختیاری ادرار و افتادگی رحم به طور قابل‌توجهی بیشتر از زایمان سزارین است. این موضوع به دلیل فشار زیاد و کشیدگی عضلات کف لگن در هنگام عبور نوزاد از کانال زایمان رخ می‌دهد. آسیب به عضلات، اعصاب و بافت‌های حمایتی لگن در زایمان طبیعی میتواند خطر افتادگی اندام‌های لگنی و مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار را افزایش دهد. پارگی‌های احتمالی یا نیاز به برش جراحی (اپیزیوتومی) نیز این آسیب‌ها را تشدید می‌کنند و بهبودی این بافت‌ها ممکن است زمان‌بر باشد.
بااین‌حال، عضلات کف لگن در هر دو نوع زایمان تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. اگرچه در سزارین، نوزاد از طریق برشی در شکم و رحم خارج میشود و عضلات کف لگن به طور مستقیم درگیر نمیشوند. اما دوران بارداری به دلیل فشار مداوم جنین بر کف لگن، میتواند باعث ضعف این عضلات شود. عواملی مانند افزایش وزن یا وجود سابقهٔ ضعف عضلات کف لگن نیز این تأثیر را تشدید می‌کنند، بنابراین، صرف‌نظر از نوع زایمان، تقویت عضلات کف لگن با تمرینات تخصصی یا فیزیوتراپی، هم در دوران بارداری و هم پس از زایمان، برای پیشگیری از مشکلات لگنی و تسریع بهبودی ضروری است.
بخش دوم: تغییرات شکل واژن بعد از زایمان طبیعی
لابیا (لبه‌های واژن) ممکن است در طول زایمان طبیعی و پس از آن دچار تغییرات موقتی یا دائمی شود. این دگرگونی‌ها ناشی از کشش، فشار و تغییرات هورمونی مرتبط با بارداری و زایمان است. در زایمان طبیعی نسبت به سزارین به دلیل فشار و کشیدگی مستقیم روی لابیاها، تغییرات ظاهری بیشتر اتفاق می‌افتد. اما در زایمان سزارین، چون ناحیهٔ تناسلی تحت‌فشار قرار نمی‌گیرد، تغییرات محدود به اثرات هورمونی دوران بارداری مانند تیرگی لابیا خواهد بود و تورم یا کشیدگی شدید رخ نمی‌دهد.
حاذق بودن پزشک در زایمان طبیعی میتواند این عوارض را تا حدودی کنترل کند. مثلاً با کنترل دقیق مرحله دوم زایمان (زمان خروج نوزاد)، پزشک میتواند کشش ناگهانی یا فشار بیش از حد بر پرینه را کاهش دهد. یا با استفاده از تکنیک‌های صحیح برای هدایت نوزاد (مانند خروج تدریجی سر) میتواند از کشیدگی شدید بافت‌ها جلوگیری کند.
02177839463 📞 – 02122683818 – 09901414248
09900800359 (جهت ارسال پیام)
- تورم یا ادم لابیا
تورم یا ادم لابیا پس از زایمان طبیعی به دلیل تغییرات طبیعی بدن در واکنش به فشار و کشش ناشی از عبور نوزاد از کانال زایمان رخ می‌دهد. افزایش جریان خون به ناحیه تناسلی که برای حمایت از بافت‌ها در طول زایمان ضروری است، میتواند باعث تجمع مایعات و تورم در لابیا شود. علاوه بر این، فشار مستقیم سر و بدن نوزاد بر لابیا ممکن است حتی بدون پارگی قابل‌مشاهده، به رگ‌های خونی آسیب‌های جزئی وارد کند و منجر به تجمع مایعات بیشتر در این ناحیه شود.
این تورم معمولاً موقتی است و در اکثر موارد طی چند روز تا چند هفته بهبود می‌یابد، اما مدت‌زمان بهبودی به‌شدت زایمان و میزان آسیب واردشده بستگی دارد. در برخی موارد، اگر تورم شدید باشد یا با علائمی مانند درد مداوم، قرمزی، افزایش گرما، ترشحات چرکی یا عدم کاهش تورم پس از دو هفته همراه شود، ممکن است نشانهٔ عفونت یا هماتوم باشد و به مداخلهٔ پزشکی نیاز داشته باشد. به همین دلیل، نظارت بر تغییرات ناحیه و مشورت با پزشک در صورت بروز هرگونه علائم غیرمعمول بسیار مهم است.
درمان
در کاهش التهاب و تورم، اجتناب از ایستادن یا راه‌رفتن طولانی‌مدت میتواند به کاهش فشار روی ناحیه و بهبود تورم کمک کند همچنین برای جلوگیری از تحریک ناحیه، استفاده از لباس زیر نخی و گشاد کمک‌کننده است. نشستن در آب گرم نیز به کاهش التهاب، درد، و بهبود گردش خون کمک می‌کند.
- تغییر رنگ
با تغییر سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در طول بارداری رنگ لابیا تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. اما در زایمان طبیعی فشار واردشده به لابیاها و بافت‌های اطراف هنگام عبور نوزاد باعث افزایش جریان خون بیشتر میشود. این تغییر رنگ معمولاً به شکل تیره‌تر شدن یا حتی یک ظاهر متمایل به بنفش دیده میشود و بخشی از واکنش طبیعی بدن به فشار و جریان خون اضافی است.
در بیشتر موارد، این تغییر رنگ موقتی است و با کاهش هورمون‌ها و بازگشت بدن به وضعیت عادی، طی چند ماه پس از زایمان کاهش می‌یابد. بااین‌حال، در برخی زنان، ممکن است بخشی از تیرگی به دلیل تجمع ملانین یا تغییرات دائمی در پوست باقی بماند. این نوع تغییر معمولاً بی‌ضرر است و صرفاً یک تغییر ظاهری است که تأثیری بر عملکرد یا سلامت ندارد. اگر تیرگی شدید یا نگران‌کننده باشد، مشاوره با پزشک میتواند به اطمینان خاطر یا ارائه راه‌حل‌های زیبایی کمک کند.
درمان
استفاده از روشهای روشن‌کننده و درمان با لیزر: لیزرهای زیبایی مانند لیزر CO2 یا لیزر فرکشنال می‌توانند با هدف کاهش ملانین و تحریک بازسازی پوست، تیرگی را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهند. این روش سریع و مؤثر است و معمولاً بدون درد یا با حداقل درد انجام میشود.
- کشیدگی و عدم تقارن
در طول زایمان طبیعی، به دلیل فشار و کشش شدیدی که به لابیا، به‌ویژه لابیای داخلی (لابیاهای مینور)، وارد میشود، این بخش ممکن است طولانی‌تر یا بزرگ‌تر از حالت قبل به نظر برسد. یا گاهی عدم تقارن در اندازه لابیاها دیده شود.
در بیشتر موارد، باگذشت زمان و بازسازی طبیعی بافت‌ها، این کشیدگی بهبود می‌یابد و لابیا به حالت نزدیک به طبیعی خود بازمی‌گردد. بااین‌حال، در برخی زنان، مقداری از این تغییرات ممکن است به شکل دائمی باقی بماند، به‌ویژه اگر زایمان‌های مکرر یا آسیب شدیدتری وجود داشته باشد.
درمان
- لابیاپلاستی: لابیاپلاستی یک جراحی زیبایی و ترمیمی است که برای تغییر اندازه، شکل، یا اصلاح عدم تقارن لابیاهای مینور (لبه‌های داخلی واژن) انجام میشود. این عمل میتواند به بهبود ظاهر، کاهش ناراحتی، و افزایش اعتمادبه‌نفس کمک کند و در اکثر موارد بسیار مؤثر است.
- تزریق ژل و چربی: تزریق ژل به واژن (معمولاً با هیالورونیک اسید) برای جوانسازی و حجم‌دهی موقتی به لابیاها انجام میشود و نتایج آن 1 تا 2 سال ماندگار است. تزریق چربی با استفاده از چربی بدن خود فرد، ماندگاری طولانی‌تر (3 تا 5 سال) و نتایج طبیعی‌تری دارد و برای بازسازی حجم و فرم لابیا مناسب‌تر است.
- بافت اسکار و عفونت جای بخیه
بافت اسکار یا جای زخم ممکن است پس از زایمان طبیعی، به‌ویژه اگر دچار پارگی یا بخیه شده باشید، در ناحیه واژن ایجاد شود. در مواردی گوشت اضافه یا اسکار برجسته نیز ممکن است در محل بخیهها ظاهر شود. این بافت‌ها در بیشتر موارد به‌مرورزمان نرم‌تر و کمتر قابل‌مشاهده می‌شوند و معمولاً چند هفته بهبودی طول می‌کشد در غیر این صورت ممکن است درمان‌های تخصصی مانند لیزر یا جراحی ترمیمی نیاز داشته باشید.
پس از زایمان، عفونت در محل بخیه معمولاً زمانی رخ می‌دهد که شرایط مناسبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد شود. عواملی مانند عدم رعایت بهداشت مناسب، رطوبت و تعریق در ناحیه بخیه، آلودگی ناشی از تماس با ادرار یا مدفوع، ضعف سیستم ایمنی بدن پس از زایمان، یا کشیدگی و باز شدن بخیهها می‌توانند خطر عفونت را افزایش دهند. علائم آن شامل تورم، قرمزی، درد شدید، ترشحات غیرطبیعی یا چرکی و بوی ناخوشایند است.
درمان
- برای درمان عفونت حتماً باید با مشاوره پزشک آنتی‌بیوتیک مصرف کنید، اما بهتر است قبل از آن اقدامات پیشگیرانه انجام دهید. به طور مثال هر روز ناحیه را با آب ولرم و شوینده ملایم (در صورت تأیید پزشک) تمیز کرده و حتماً با باد ملایم سشوار خشک کنید.
- برای شستشو با محلول‌های ضدعفونی‌کننده، می‌توانید از بطری اسپری شستشو (پری بطری) بعد از هر بار دفع استفاده کنید و ناحیه را به‌خوبی بشویید. البته این وسیله برای کسانی که عادت دارند خود را با دستمال‌کاغذی پاک می‌کنند نیز مفید است.
- در صورت استفاده از پدهای بهداشتی روزانه نیز لازم است آن‌ها را مرتب تعویض کنید یا از نوع پنبه‌ای و غیر مشبک آن استفاده کنید.
- پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد را نیز فراموش نکنید تا جریان هوا در ناحیه موردنظر تأمین شود.
- فشار و نشستن طولانی روی بخیهها نیز به ایجاد عفونت می‌انجامد.
- تغذیه سالم و مصرف مایعات کافی نیز برای تقویت سیستم ایمنی بدن ضروری است.
- از هرگونه خاراندن یا دست‌کاری ناحیه اجتناب کنید و در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی، سریعاً با پزشک مشورت کنید.
بخش سوم: تغییرات عملکرد واژن پس از زایمان
پس از زایمان طبیعی، عملکرد واژن ممکن است به دلیل کشیدگی عضلات کف لگن و بافت‌های حمایتی دچار تغییر شود. این تغییرات می‌توانند شامل کاهش حس جنسی، خشکی واژن، افتادگی مثانه، پریودهای سنگین‌تر یا افتادگی رحم و در مواردی بی‌اختیاری ادرار باشند.
خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی و دانش پزشکی، این مشکلات با روشهای غیرجراحی قابل درمان هستند. در مطب دکتر سمامی، با بهره‌گیری از روشهای به‌روز مانند لیزر درمانی، کوکتل‌تراپی، آر اف فرکشنال (RF)، تزریق فیلر، و مزوتراپی مشکلات شایع واژن پس از زایمان، از جمله خشکی واژن، کاهش میل جنسی، بی‌اختیاری ادرار، افتادگی مثانه و افتادگی رحم، به‌طور مؤثر درمان می‌شوند.
کاهش حس جنسی
کاهش حس جنسی پس از زایمان طبیعی دلایل متعددی دارد. تغییرات هورمونی، مانند کاهش استروژن و افزایش پرولاکتین (هورمون مرتبط با شیردهی)، میتواند میل جنسی را کاهش داده و خشکی واژن ایجاد کند. از سوی دیگر، درد و ناراحتی در ناحیه بخیه یا پرینه که به دلیل آسیب‌های زایمان ایجاد شده، رابطه جنسی را دشوار می‌کند. تغییرات ظاهری و گشادی واژن نیز با کاهش اعتمادبه‌نفس میتواند میل جنسی را تحت‌تأثیر قرار دهد.
بهبود میل جنسی در افراد مختلف متفاوت است. برخی زنان ممکن است ظرف ۶ تا ۱۲ هفته به میل جنسی طبیعی خود بازگردند، درحالی‌که برای دیگران این فرایند ممکن است ماه‌ها طول بکشد. در این مورد برای چندماهه ابتدایی پس از زایمان تا بازگشت طبیعی واژن به حالت اولیه خود، مهم است که شریک جنسی حمایت لازم را چه از لحاظ روانی و چه فیزیکی در فراهم‌کردن تغذیه سالم فراهم کند.
خشکی واژن
خشکی واژن پس از زایمان طبیعی، به‌ویژه در دوران شیردهی، به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن رخ می‌دهد و میتواند باعث ناراحتی، سوزش یا درد هنگام رابطه جنسی شود. این وضعیت معمولاً موقتی است و با بازگشت سطح استروژن به حالت طبیعی برطرف میشود. برای مدیریت آن، میتوان از روان‌کننده‌های پایه آب یا مرطوب‌کننده‌های واژینال استفاده کرد، مصرف مایعات را افزایش داد و تمرینات کگل برای بهبود جریان خون در ناحیه لگن انجام داد. در صورت شدید بودن خشکی، می‌توانید از روشهای درمانی با لیزر بهره ببرید.
افتادگی مثانه
زایمان طبیعی به دلیل فشار و کشیدگی شدیدی که به عضلات کف لگن، بافت‌های هم‌بند، و رباط‌های حمایتی وارد می‌کند، میتواند به افتادگی مثانه منجر شود. هنگام عبور نوزاد از کانال زایمان، عضلات کف لگن ممکن است بیش از حد کشیده یا حتی دچار پارگی شوند و خاصیت ارتجاعی خود را از دست بدهند. این آسیب‌ها در زایمان‌های طولانی، دشوار، یا زایمان‌هایی که با ابزار کمکی مانند فورسپس یا وکیوم انجام می‌شوند، بیشتر رخ می‌دهند.
علاوه بر این، زایمان‌های مکرر می‌توانند اثرات تجمعی داشته و با افزایش ضعف در بافت‌های حمایتی، خطر افتادگی مثانه را افزایش دهند. کاهش توانایی بدن در بازسازی طبیعی این بافت‌ها پس از زایمان نیز میتواند این مشکل را تشدید کند و مثانه را به سمت دیواره جلویی واژن متمایل کند. زمانی که درمان‌های غیرجراحی مانند کاهش وزن، تغییر رژیم غذایی و ورزش کارساز نباشند، جراحی ترمیمی بازگرداندن مثانه به موقعیت طبیعی خود در لگن تحت عنوان جراحی افتادگی مثانه انجام میشود.
پریودهای سنگین‌تر
پس از زایمان، برخی از زنان پریودهای سنگین‌تر و حتی نامنظم را تجربه می‌کنند. این موضوع به دلیل بازگشت بدن به تعادل هورمونی پس از بارداری و شیردهی است. در برخی موارد، به دلیل افزایش حجم خون یا باقی‌مانده‌های هورمونی بارداری، خونریزی‌های شدیدتری نسبت به قبل رخ می‌دهد. این مشکل معمولاً به‌مرورزمان و با تنظیم هورمون‌ها بهبود می‌یابد، اما در صورت ادامه‌دار بودن یا شدید شدن، بهتر است با پزشک مشورت شود.
افتادگی رحم
افتادگی رحم حالتی است که در آن رحم به دلیل ضعف یا کشیدگی عضلات و بافت‌های کف لگن از جایگاه طبیعی خود به سمت واژن جابه‌جا میشود و در موارد شدیدتر ممکن است بخشی از رحم از دهانه واژن بیرون بزند. این مشکل معمولاً به دلیل زایمان‌های مکرر، زایمان دشوار یا فشار زیاد به لگن ایجاد میشود.
فرد ممکن است با علائمی مانند احساس سنگینی یا فشار در ناحیهٔ لگن، بیرون‌زدگی گوشت از واژن یا مشاهده بافتی در دهانه واژن، مشکلات ادراری (مانند بی‌اختیاری یا تکرر ادرار)، درد هنگام رابطه جنسی یا ناراحتی هنگام ایستادن یا بلندکردن اجسام متوجه این وضعیت شود. در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به پزشک ضروری است.
بی‌اختیاری ادرار
بی‌اختیاری ادرار به حالتی گفته میشود که فرد توانایی کنترل دفع ادرار را از دست می‌دهد یا دچار نشت ادرار میشود. این مشکل ممکن است پس از زایمان طبیعی به دلیل ضعف عضلات کف لگن، آسیب به اعصاب لگنی یا فشار زیاد در هنگام زایمان ایجاد شود. علائم آن شامل نشت ادرار هنگام عطسه، سرفه، خندیدن یا فعالیت بدنی، نیاز ناگهانی و شدید به دفع ادرار یا احساس تخلیهٔ ناکامل مثانه است. بی‌اختیاری ادرار پس از زایمان میتواند موقتی باشد و با تقویت عضلات کف لگن از طریق تمرینات کگل، فیزیوتراپی لگن و اصلاح سبک زندگی بهبود یابد. در موارد شدیدتر یا مداوم، مشورت با پزشک برای ارزیابی دقیق و درمان‌های تخصصی ضروری است.
سؤالات متداول
ریکاوری کلی واژن بعد از زایمان طبیعی چقدر طول می‌کشد؟
ریکاوری کلی واژن پس از زایمان طبیعی معمولاً بین ۶ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد، اما ممکن است در موارد خاص مانند زایمان‌های سخت یا پارگی‌های شدید، زمان بیشتری نیاز باشد.
دلیل مشاهده گوشت اضافی خارج از رحم چیست؟
باتوجه‌به اینکه این مشکل میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، مانند باقی‌ماندن نسوج اضافی ناشی از ترمیم پارگی‌ها، تشخیص آن تنها از طریق معاینهٔ پزشک ممکن است. بااین‌حال، معمولاً جای نگرانی وجود ندارد.
آیا ممکن است مشکل در دفع مدفوع بهخاطر بخیه پرینه باشد؟
بله مشکل در دفع مدفوع میتواند به دلیل بخیههای پرینه باشد، زیرا این بخیهها ممکن است باعث سفتی یا حساسیت در ناحیه شوند. مصرف فیبر، مایعات کافی و مشورت با پزشک برای مدیریت این وضعیت توصیه میشود.
در اپیزیوتومی حین زایمان معمولاً چندتا بخیه ایجاد میشود و آیا بخیهها جذبی هستند؟
در اپیزیوتومی معمولاً بین ۳ تا ۵ بخیه زده میشود، اما تعداد دقیق بستگی به عمق و وسعت برش دارد. این بخیهها معمولاً جذبی هستند و طی ۱ تا ۲ هفته جذب می‌شوند، اگرچه بهبودی کامل ممکن است چند هفته طول بکشد.
آیا عملهای ترمیمی زیبایی را میتوان بلافاصله بعد از زایمان در اتاق عمل انجام داد؟
عملهای ترمیمی زیبایی مانند تنگ کردن واژن یا پرینورافی معمولاً بهعنوان بخشی از زایمان انجام نمیشوند و بهتر است حداقل ۶ ماه پس از زایمان، زمانی که بدن به طور کامل بهبودیافته، انجام شوند.
