افتادگی رحم: دلایل، علائم و درمان‌های غیرجراحی و جراحی+عکس

افتادگی رحم یا پایین آمدن رحم داخل واژن مشکل شایعی است که بیش از نیمی از بانوان پس از یائسگی به آن مبتلا می‌شوند. البته افتادگی رحم فقط در سنین بالا مشاهده نمی‌شود و بانوان جوان نیز به دلایلی مانند ژنتیک، آسیب دیدن عضلات نگهدارندۀ رحم در اثر زایمان دشوار یا بلند کردن اشیای سنگین به آن مبتلا می‌شوند. اگرچه افتادگی خفیف رحم بدون علائم است و در مجموع عارضۀ خطرناکی نیست، اما در درجات پیشرفته باعث بروز علائمی مانند احساس درد در شکم، لگن و کمر و آمیزش دردناک می‌شود. درمان افتادگی رحم در درجات خفیف‌ آسان‌تر است، بنابراین با مراجعۀ زودهنگام به پزشک به کمک روش‌های غیرجراحی مانند ورزش‌ کگل و پساری می‌توان این مشکل را برطرف کرد. در صورت اثر بخش نبودن درمان‌های غیرجراحی و برای درمان افتادگی رحم شدید، جراحی‌های اصلاح وضعیت رحم و هیسترکتومی توصیه می‌شود.

منظور از افتادگی رحم چیست؟

رحم بخشی از اندام تناسلی زنانه‌ است که به شکل یک گلابی وارونه داخل لگن قرار دارد.‌ عضله‌های قرارگرفته بین استخوان دنبالچه و استخوان شرمگاهی که به آن‌ها عضله‌های کف لگن گفته می‌شود، رحم، مثانه، واژن و راست‌روده (رکتوم) را نگه می‌دارند. رباط‌ها و بافت‌های پیوندی نیز رحم و اندام‌های حفرۀ لگن را در جای خود ثابت می‌کنند.

چنانچه این عضله‌ها و بافت‌های پیوندی در اثر عواملی مانند زایمان، بالا رفتن سن، کاهش استروژن و بلند کردن اشیای سنگین ضعیف شوند یا آسیب ببینند، مشکل افتادگی رحم و پایین افتادن آن درون کانال واژن پیش می‌آید. افتادگی رحم عارضۀ شایعی است که تقریباً نیمی از بانوان 50 تا 79 ساله به آن مبتلا می‌شوند (منبع). افتادگی رحم بسته به شدت ضعف عضله‌ها یا بافت‌ها می‌تواند خفیف یا شدید باشد که در موارد شدید، رحم دچار افتادگی کامل می‌شود و از واژن بیرون می‌زند.

علائم افتادگی رحم

موارد خفیف افتادگی رحم معمولاً علائم محسوسی ندارند. اما به‌تدریج که افتادگی شدیدتر می‌شود و رحم به دیگر اندام‌های لگنی مانند مثانه یا روده فشار می‌آورد، علائمی از  قبیل موارد زیر بروز می‌یابد:

• احساس سنگینی، پر بودن یا فشار در لگن
• احساس درد در لگن، شکم یا کمر
• درد هنگام نزدیکی
• احساسی مانند نشستن روی یک توپ کوچک
• احساسی مانند خارج شدن چیزی از واژن
• بیرون زدن بافت رحم از دهانۀ واژن
• مشکل در قرار دادن تامپون یا اپلیکاتور داخل واژن
• یبوست یا دفع دشوار
• مشکلات ادراری مانند بی‌اختیاری ادرار، تکرر ادرار، فوریت ادرار یا دشواری در خروج ادرار
• تشدید علائم در پی ایستادن یا راه رفتن طولانی‌ مدت یا سرفه و عطسه
• خونریزی واژینال در موارد شدید

چه بیماری‌هایی علائم مشابه با افتادگی رحم دارند؟

دیگر اندام‌های موجود در حفرۀ لگن نیز ممکن است به دلیل ضعیف شدن عضلات نگهدارنده دچار افتادگی شوند. چون بعضی از علائم افتادگی این اندام‌ها مشابه افتادگی رحم است، این عارضه‌ها را نیز به اختصار توضیح می‌دهیم و به علائم آن‌ها اشاره می‌کنیم تا آسان‌تر بتوان بین این عارضه‌ها تمایز قائل شد.

افتادگی مجرای ادرار یا اورتروسل

در این عارضه لایۀ داخلی پوشش‌دهندۀ مجرای خروج ادرار (میزراه) از دهانۀ میزراه بیرون می‌زند یا به دیوارۀ قدامی واژن فشار می‌آورد. اگرچه اورتروسل نیز مانند افتادگی رحم با علائمی مانند احساس درد در لگن، مقاربت دردناک و بی‌اختیاری ادرار همراه است، اما علامت متمایزکنندۀ اورتروسل این است که ظاهر مجرای ادرار به یک حلقۀ کوچک صورتی، قرمز یا بنفش شبیه می‌شود.

سیستوسل 

سیستوسل یا افتادگی مثانه پیامد ضعیف شدن رباط‌ها و عضله‌های نگهدارندۀ مثانه است. در این حالت مثانه به دیوارۀ قدامی واژن فشار می‌آورد و باعث برآمدگی آن می‌شود. در نتیجه علائمی مشابه علائم افتادگی رحم از قبیل احساس درد در کمر، واژن، شکم و لگن، بی‌اختیاری و تکرر ادرار و مقاربت دردناک بروز می‌یابد. دشواری در شروع شدن جریان ادرار و عفونت‌های ادراری مکرر از علائم افتراق‌دهندۀ سیستوسل از افتادگی رحم است.

انتروسل 

انتروسل به فتق بخشی از رودۀ کوچک اشاره دارد. در این حالت بخشی از رودۀ کوچک در حفرۀ لگن پایین می‌آید، به بالای واژن فشار می‌آورد و باعث ایجاد برجستگی در واژن می‌شود. احساس درد، فشار و گرفتگی در لگن، به‌ویژه هنگام رابطۀ جنسی یا ورزش، یبوست، بی‌اختیاری ادرار و کمردرد از علائم مشترک انتروسل و افتادگی رحم است. اما این احساس درد و گرفتگی در لگن ناشی از انتروسل معمولاً پس از دراز کشیدن برطرف می‌شود.

رکتوسل

رکتوسل یا فتق راست‌روده به بیرون‌زدگی راست‌روده یا رکتوم از واژن گفته می‌شود. در این حالت دیوارۀ بافتی نگهدارندۀ بین راست‌روده و واژن ضعیف می‌شود. در نتیجه دیوارۀ جلویی راست‌روده شل می‌شود و باعث ایجاد برآمدگی در سمت دیوارۀ خلفی واژن می‌شود. در رکتوسل نیز مانند افتادگی رحم ممکن است بافت برجستۀ نرمی از واژن بیرون بزند و بیمار علائمی مانند مقاربت دردناک را تجربه کند. اما علائم متمایزکنندۀ رکتوسل احساس فشار در راست‌روده، احساس تخلیه نشدن کامل روده و تکرر مدفوع است. حتی بیمار گاهی مجبور می‌شود برآمدگی واژن را با انگشت فشار بدهد تا مدفوع خارج شود.

آبسه

غدد بارتولن در دو طرف دهانۀ واژن قرار دارند و مایعی را ترشح می‌کنند که به لغزنده کردن واژن کمک می‌کند. انسداد غدد بارتولن موجب ایجاد کیست بارتولن می‌شود که عموماً تورمی بدون درد است. در صورت عفونت کردن مایع انباشته‌شده در کیست، آبسۀ بارتولن ایجاد می‌شود. آبسۀ بارتولن نیز مانند افتادگی رحم با درد و احساس ناراحتی هنگام راه رفتن یا رابطۀ جنسی همراه است. اما چون این آبسه عفونی است، بیماران دچار علائم دیگری مانند تب و لرز نیز می‌شوند و توده‌ای برجسته و حساس به لمس نیز در نزدیکی دهانۀ واژن ایجاد می‌شود.

وجوه توده در رحم یا تخمدان

تومورهای آدنکس به توده‌هایی گفته می‌شوند که در نزدیکی رحم، تخمدان و لوله‌های فالوپ تشکیل می‌شوند. این تومورها می‌‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند و علائم آن‌ها به محل تشکیل تومور بستگی دارد. در هرحال دردهای شکمی از علائم مشترک تومورهای آدنکس با افتادگی رحم هستند.

اختلالات کف لگن

اختلالات کف لگن به ناتوانی در شل کردن و هماهنگی عضلات کف لگن برای دفع اشاره دارد. کمردرد، احساس درد هنگام نزدیکی، یبوست و نشت ادرار از علائم مشترک این عارضه با افتادگی رحم است. از دیگر علائم شاخص اختلالات کف لگن می‌توان گرفتگی عضلات لگن، دفع دشوار، تکرر مدفوع و نشت یا بی‌اختیاری مدفوع را نام برد.

در جدول زیر می‌توانید این بیماری‌ها را با افتادگی رحم مقایسه و علائم متمایز کننده آن‌ها را به اختصار مشاهده کنید.

درجات افتادگی رحم

نظام‌های درجه‌بندی مختلفی برای افتادگی رحم پیشنهاد شده است که یکی از پرکاربردترین آن‌ها مبتنی بر میزان پایین آمدن رحم است. درجۀ صفر به حالتی گفته می‌شود که رحم افتادگی ندارد و چهار درجۀ دیگر به شرح زیر توصیف می‌شود:

• درجۀ 1: رحم پایین می‌آید و وارد نیمۀ بالایی واژن می‌شود. افتادگی رحم درجۀ 1 عموماً بدون علائم یا با احساس فشار و ناراحتی خفیف در لگن همراه است. افتادگی رحم درجۀ 1 معمولاً هنگام معاینه یا آزمایش‌های معمول زنانه مانند تست پاپ اسمیر به صورت تصادفی تشخیص داده می‌شود. فاصلۀ پایین‌ترین بخش رحم یا دهانۀ واژن بیش از 1 سانتی‌متر است.
• درجۀ 2: رحم پایین می‌افتد و داخل بخش پایینی واژن، نزدیک به دهانۀ واژن قرار می‌گیرد؛ اما از واژن بیرون نمی‌زند. در این مرحله علائمی مانند احساس سنگینی در ناحیۀ لگن احساس می‌شود، فرد هنگام آمیزش، احساس درد یا ناراحتی می‌کند و هنگام خنده یا سرفه با مشکل نشت ادرار مواجه می‌شود. فاصلۀ پایین‌ترین بخش رحم تا دهانه واژن کمتر از 1 سانتی‌متر است.
• درجۀ 3: رحم در این مرحله از واژن بیرون می‌زند و علائم مراحل فوق شدیدتر و پرتکرارتر می‌شوند. برخی بانوان برآمدگی یا توده‌ای را داخل واژن حس می‌کنند. همچنین دهانه رحم هنگام سرفه، عطسه یا خنده موقتاً کمی از دهانۀ واژن بیرون می‌زند و علائمی مانند نشت و بی‌اختیاری ادرار یا احساس تخلیه نشدن کامل مثانه بروز می‌یابند. بخش افتادۀ رحم بیش از یک سانتی‌متر از دهانۀ واژن بیرون می‌زند.
• درجۀ 4: افتادگی در این مرحله کامل است و بخش زیادی از رحم از دهانۀ واژن بیرون می‌زند. علائم مراحل فوق مانند درد به بیشترین شدت خود می‌رسند و فرد متوجه بیرون زدن بافت گوشتی از واژن می‌شود.

دلایل افتادگی رحم

افتادگی رحم پیامد ضعیف شدن عضله‌ها و بافت‌های نگهدارندۀ رحم است. شایع‌ترین دلایل این ضعف عضلانی و بافتی عبارت هستند از:

• بارداری
• زایمان طبیعی یا دشوار
• به دنیا آوردن نوزادی با جثۀ بزرگ
• ضعیف شدن عضلات کف لگن
• بلند کردن مکرر اشیای سنگین
• اضافه وزن یا چاقی، به‌ویژه BMI بالاتر از 25 (منبع)
• کاهش میزان استروژن
• یبوست مزمن یا زور زدن هنگام دفع
• سرفه‌های شدید و مکرر به دلیل ابتلا به بیماری‌هایی مانند برونشیت مزمن یا سل
• بیماری‌های ژنتیکی ضعیف‌کنندۀ بافت‌های پیوندی مانند سندرم اهلرز ـ دانلوس و مارفان
• اختلال‌های کف لگن مانند مثانۀ پرکار و بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
• فیبروم رحمی
• تومور لگن در موارد نادر

بنابراین داشتن شرایط زیر احتمال افتادگی رحم را افزایش می‌دهد:

• بالا رفتن سن
• یک یا چند زایمان طبیعی
• زایمان در سنین بالاتر
• یائسگی
• کشیدن سیگار
• سابقۀ خانوادگی افتادگی اندام‌های حفرۀ لگن
• انجام جراحی لگن در گذشته

آیا افتادگی رحم خطرناک است؟

اگرچه افتادگی رحم عارضه‌ای ناراحت‌کننده است و انجام کارهای روزمره را مختل می‌کند، اما عموماً خطرناک نیست. موارد خفیف افتادگی رحم بدون علائم است و با تغییر سبک زندگی و ورزش درمان می‌شود. با این حال افتادگی شدید، دفع ادرار یا مدفوع را دشوار می‌کند و به عوارضی مانند مشکلات جنسی، کاهش اعتماد به نفس به دلیل داشتن تصویری ناخوشایند از بدن، اضطراب و افسردگی دامن می‌زند. همچنین ضعیف شدن عضلات نگهدارندۀ رحم می‌تواند افتادگی مثانه، راست‌روده و دیوارۀ واژن را نیز به دنبال داشته باشد. مجراهای خروج ادرار نیز در موارد شدید مسدود و در نتیجه تخلیۀ ادرار غیرممکن می‌شود.

در مجموع افتادگی رحم عارضه‌ای شایع و کم‌خطر است که نیمی از بانوان بالای 50 سال به آن مبتلا می‌شوند. اکثر موارد افتادگی رحم با درمان‌های غیرجراحی مانند ورزش‌درمانی و پساری بهبود یافته و جراحی فقط برای موارد شدید ضرورت می‌یابد. در هر حال نرخ موفقیت درمان افتادگی رحم بسیار بالا است (منبع) و با رعایت توصیه‌های پیشگیرانه و اصلاح سبک زندگی می‎توان تا حد زیادی از عود آن جلوگیری کرد.

آیا امکان بارداری با افتادگی رحم وجود دارد؟

اگرچه افتادگی رحم بالاترین درصد شیوع را در سنین پس از یائسگی دارد، بانوانی که در سن باروری قرار دارند، نیز ممکن است دچار این مشکل شوند. طبیعی است که این گروه از بانوان نگران اثرات افتادگی رحم بر ایمنی بارداری باشند. امکان بارداری با افتادگی رحم ممکن است، اما مادران دچار این عارضه باید بیشتر تحت‌نظر باشند تا با پایش مستمر از بروز عوارضی مانند عفونت دهانۀ رحم، زایمان زودرس و سقط جنین جلوگیری شود.

هر چند افتادگی خفیف رحم مشکلی را برای باردار شدن ایجاد نمی‌کند، اما افتادگی شدید بر باروری اثر می‌گذارد. از یک‌سو افتادگی رحم رابطۀ جنسی را دردناک می‌کند. از سوی دیگر چون رحم در موقعیت طبیعی خود قرار ندارد، ممکن است اسپرم‌ها در مسیر رسیدن به تخمک دچار مشکل بشوند و زنده نمانند یا حتی بیرون بریزند و نتوانند وارد رحم شوند.

در هر حال با انجام درمان‌های مناسب با توجه به شدت افتادگی رحم، می‌توان بارداری موفقی داشت (منبع). البته بانوان بارداری که دچار افتادگی رحم هستند، حتماً باید برای به دنیا آوردن نوزاد تحت‌ عمل سزارین قرار بگیرند و زایمان طبیعی نداشته باشند.

تشخیص افتادگی رحم

مطمئن‌ترین و بهترین راه برای تشخیص افتادگی رحم، معاینه توسط متخصص زنان و زایمان است. پزشک متخصص با استفاده از دانش و تخصص خود، به شما کمک می‌کند تا در فضایی امن و به‌شکلی درست راجع به مشکل خود آگاهی پیدا کنید. با این‌حال در صورتی که امکان مراجعه به پزشک را ندارید یا می‌خواهید زودتر علت علائمی که تجربه می‌کنید را بدانید، می‌توانید از روش تشخیص افتادگی رحم در منزل استفاده کنید.

تشخیص افتادگی رحم در منزل

علاوه بر توجه به علائمی که بالاتر گفته شد مثل نشت ادرار، عدم توانایی تخلیه کامل مثانه و درد کمر، تشخیص افتادگی رحم با انگشت هم یکی دیگر از روش‌های خانگی است که می‌توانید امتحان کنید. این روش را می‌توانید به‌صورت نشسته یا به حالت ایستاده و با بالا بردن یک پا و قرار دادن آن روی میز انجام دهید. پیش از انجام این کار دست‌های خود را خوب بشویید و مثانه خود را خالی کنید.

تشخیص افتادگی دهانه رحم: یکی یا دو انگشت خود را به داخل واژن وارد کنید، محکم سرفه کنید و ببینید قبل از اینکه سفت بودن دهانه رحم را حس کنید، چند مفصل از انگشت شما وارد می‌شود. اگر دهانه رحم پایین آمده باشد، آن را به سمت بالا فشار دهید تا ببینید چقدر بالا می‌رود. توجه کنید که هنگام سرفه کردن چقدر پایین می‌آید و سپس هنگام فشار دادن چقدر جای آن تغییر می‌کند.

تشخیص افتادگی دیواره جلوی واژن: یکی یا دو انگشت خود را وارد واژن کنید و بر روی دیواره جلو واژن (روبه‌روی مثانه) قرار دهید تا هر برآمدگی که زیر انگشتان‌تان قرار دارد را حس کنید. یکبار همزمان با سرفه کردن این کار را انجام دهید و بار دیگر فقط با فشار دادن مستمر سعی کنید برآمدگی داخل رحم را حس کنید. اگر یک برآمدگی قابل لمس زیر انگشتان خود حس کردید، احتمالا نشان‌دهنده افتادگی دیواره جلوی واژن است.

تشخیص افتادگی دیواره عقب واژن: یکی یا دو انگشت را وارد رحم کنید و آن را روی دیواره عقب واژن (روبه‌روی مقعد) قرار دهید تا هر برآمدگی که زیر انگشتان‌تان قرار دارد را احساس کنید. این کار را ابتدا با سرفه محکم و بعد با فشار دادن مستمر انجام دهید. اگر برآمدگی مشخصی زیر انگشتان خود حس کردید، احتمال دارید دچار افتادگی دیواره عقب واژن باشید.

تشخیص افتادگی رحم توسط پزشک

در این شیوه تشخیص، پزشک از مراجعه‌کننده می‌خواهد تا علائم خود را شرح بدهد، سپس معاینۀ لگن را برای دیدن بخش پایین‌آمده و بیرون‌زدۀ رحم انجام می‌دهد. معاینۀ لگن باید در حالت خوابیده و ضمن انجام دادن مانور والسالوا انجام شود. البته گاهی روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی برای تأیید تشخیص اولیه توصیه می‌شود.

معاینۀ لگن به شکل زیر انجام می‌شود:

• روی تخت مخصوص معاینه می‌خوابید و پزشک وسیله‌ای به نام اسپکولوم را به آرامی وارد واژن می‌کند.
• سپس پزشک پایین آمدن رحم داخل واژن و بیرون زدن آن از واژن را مشاهده و معاینه می‌کند.
• برای تشخیص دقیق تر از شما خواسته می‌شود که مانور والسالوا را انجام دهید. برای انجام مانور والسالوا لازم است که نفس خود را حبس کنید و فشار درون شکم را با منقبض کردن عضله‌های شکم افزایش دهید. همچنین پزشک از شما می‌خواهد مانند زمان دفع زور بزنید یا مانند حالتی که می‌خواهید جریان ادرار را متوقف کنید، عضله‌های لگن را منقبض کنید.

چنانچه فرد دچار بی‌اختیاری ادرار یا مشکل در تخلیۀ مثانه باشد، آزمایش‌های بیشتری برای بررسی عملکرد مثانه و چگونگی تخلیۀ ادرار انجام می‌شود. یکی از این آزمایش‌ها سیستوسکوپی است که برای مشاهدۀ مثانه و مجرای خروج ادرار (میزراه) کاربرد دارد. برای انجام این آزمایش ابتدا ژل بی‌حس‌کننده به ناحیۀ تناسلی زده می‌شود، سپس پزشک لوله‌ای باریک و مجهز به منبع نور را از راه مجرای خروج ادرار وارد مثانه می‌کند. اگر پزشک لازم بداند که کلیه‌ها و اندام‌های حفرۀ لگن دقیق‌تر بررسی شوند، ام آر آی لگن را توصیه می‌کند.

درمان افتادگی رحم

روش درمان افتادگی رحم، به شدت علائم، درجۀ افتادگی، برنامه برای باردار شدن در آینده و سن و وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. روش‌های غیرجراحی و جراحی مختلفی برای درمان افتادگی رحم به کار برده می‌شوند که به شرط تشخیص مناسب نرخ موفقیت بسیار بالایی دارند و کاملاً اثربخش هستند.

درمان‌های بدون جراحی

خوشبختانه درجات خفیف افتادگی رحم و حتی گاهی افتادگی درجۀ 3 را می‌توان با بهره‌گیری از روش‌های غیرجراحی درمان کرد. تمرکز اصلی در درمان‌های غیرجراحی بر تقویت عضلات کف لگن به کمک ورزش، افزایش تولید کلاژن‌ و اصلاح سبک زندگی برای از بین بردن عوامل خطر افتادگی رحم از قبیل یبوست و چاقی است. گاهی از وسیله‌ای به نام پساری نیز برای بالا نگه داشتن رحم کمک گرفته می‌شود.

جراحی

چنانچه درمان‌های غیرجراحی اثربخش نباشد، افتادگی عود کند یا افتادگی رحم شدید بوده و رحم کاملاً از واژن بیرون زده باشد، جراحی برای اصلاح وضعیت رحم یا برداشتن آن انجام می‌شود. جراحی‌های زیر برای درمان افتادگی رحم شدید توصیه می‌شوند.

آیا عمل افتادگی رحم سخت است؟

جواب کلی به این سوال خیر است اما بیایید از جنبه های مختلف بررسی کنیم:

اگر منظورتان این است که یا این عمل برای جراح سخت است یا خیر: پاسخ این است که برای جراحان با تجربه و موزش‌دیده، این عمل به‌طور کلی دشوار محسوب نمی‌شود.پیچیدگی و سختی عمل می‌تواند بسته به شدت افتادگی رحم، وضعیت سلامت بیمار و تکنیک جراحی مورد استفاده متغیر باشد. اما جراحان متخصص در این زمینه آموزش‌های لازم را دیده‌اند و مهارت کافی برای انجام این جراحی را دارند. تکنیک‌های جراحی مدرن و تجهیزات پیشرفته نیز به تسهیل و بهبود روند عمل کمک می‌کنند.

اگر نگران زمان جراحی هستید: مدت مان این عمل بسته به شدت افتادگی و روش جراحی انتخابی می‌تواند متفاوت باشد، اما به‌طور معمول این زمان طولانی نیست و در محدوده یک ساعت قرار دارد.

اگر نگران این هستید که دوران نقاهت سختی داشته باشید: دوران نقاهت پس از جراحی برای بیماران مختلف متفاوت است. برخی از بیماران ممکن است یک هفته به فعالیت‌های عادی خود بازگردند، در حالی که برخی دیگر به زمان بیشتری نیاز دارند. با این حال، با رعایت توصیه‌های پزشک، استراحت کافی و پیروی از دستورات مربوط به مراقبت‌های پس از عمل، می‌توان دوران بهبودی را تسهیل کرد.احساس درد و ناراحتی در روزهای اولیه پس از جراحی طبیعی است، اما این موارد معمولا با داروهای مسکن قابل کنترل هستند. پزشک شما ممکن است توصیه‌هایی برای کاهش درد، پیشگیری از عفونت و تسریع بهبودی اراه دهد.نگرانی درباره رنج و سختی پس از عمل قابل درک است.

در نهایت پیشنهاد می‌شود با جراح خود در مورد جزئیات جراحی، انتظارات واقعی از دوران نقاهت و راه‌های مدیریت درد و ناراحتی صحبت کنید. اطلاعات دقیق و آمادگی ذهنی می‌تواند به کاهش اضطراب و بهبود تجربه شما از روند جراحی کمک کند.

پیشگیری از افتادگی رحم و پیشرفت آن

بسیاری از بانوان تصور می‌کنند که افتادگی رحم یکی از عوارض اجتناب‌ناپذیر بالا رفتن سن است. اما این تصور اشتباه است. اگرچه تمام عوامل خطر افتادگی رحم قابل‌پیشگیری نیستند، اما با رعایت چند راهکار ساده می‌توان از پیشرفت افتادگی رحم یا ابتلا به آن جلوگیری کرد. مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از افتادگی رحم در این بخش توضیح داده می‌شوند.

اصلاح سبک زندگی

سبک زندگی بدون شک نقش مهمی در سلامت عمومی بخش‌های مختلف بدن، از جمله دستگاه تناسلی و رحم دارد. یکی از مهم‌ترین توصیه‌هایی که در زمینۀ تغییر سبک زندگی برای پیشگیری از افتادگی رحم به بانوان می‌شود، ترک سیگار است. چرا که ترک سیگار احتمال سرفه‌های مزمنی را که فشار مضاعفی را به عضله‌ها و رباط‌های نگهدارندۀ رحم وارد می‌کنند، کاهش می‌دهد. همچنین با توجه به اثری که اضافه وزن، یبوست و ضعف عضلانی در بروز افتادگی رحم دارند، توجه به رژیم غذایی و انجام ورزش‌های مناسب برای پیشگیری از افتادگی رحم ضروری است.

رژیم غذایی مناسب برای کاهش وزن و پیشگیری از یبوست

رژیم غذایی مناسب شامل میزان فیبر کافی و نوشیدن آب فراوان احتمال ابتلا به یبوست و زور زدن هنگام دفع، یعنی دو عامل خطر افتادگی رحم، را کاهش می‌دهد. به‌علاوه از بین بردن چربی‌های اضافی دور شکم و در نتیجه کاهش فشار وارد بر عضلات لگن هنگام راه رفتن یا ایستادن نیز روش مؤثری برای پیشگیری از افتادگی رحم است. برای آن که چربی‌های دور شکم را با موفقیت از بین ببرید و دچار یبوست نشوید، در رژیم غذایی خود به توصیه‌های زیر توجه کنید:

• حذف نکردن وعده‌های غذایی: غذا خوردن منظم روده را به کار می‌اندازد و به دفع آسان کمک می‌کند.
• پرهیز از مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی: این ترکیبات باعث نفخ و یبوست می‌شوند.
• حذف تنقلات شبانه: متابولیسم در زمان خواب آهسته می‌شود، بنابراین مصرف دیرهنگام تنقلات باعث افزایش وزن می‌شود.
• فهرست‌برداری از نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های مصرفی: اکثر افرادی که این کار را انجام می‌دهند، معمولاً از میزان کالری مصرفی خود متعجب می‌شوند.

همچنین برای این که دفع آسان داشته باشید و زور زدن باعث افتادگی رحم نشود، مواد زیر را در رژیم غذایی خود بگنجانید:

• سبزیجاتی مانند اسفناج، لوبیا سبز و سیر
• میوه‌هایی مانند آلو، زردآلو، هلو و انگور
• غلات دارای فیبر فراوان مانند غلات صبحانۀ کامل و نان سبوس‌دار
• ادویه‌هایی مانند کاری و فلفل

ضمناً توجه داشته باشید که موادی مانند برنج سفید، ماکارونی، پنیر و موز مدفوع را سفت‌تر می‌کنند، پس در زمان یبوست از خوردن آن‌ها پرهیز کنید.

ورزش

همان‌طور که در بخش درمان توضیح داده شد، ورزش نخستین روشی است که برای درمان افتادگی رحم درجۀ 1 و کمک به برطرف کردن علائم موارد شدیدتر افتادگی به کار برده می‌شود. انجام روزمرۀ ورزش‌ کگل به تمام بانوان توصیه می‌شود. علاوه بر حرکت کگل ورزش‌های زیر نیز با تقویت کردن عضلات کف لگن برای پیشگیری از افتادگی رحم یا جلوگیری از پیشرفت آن مفید هستند:

حرکت کشویی پاشنه

این حرکت عضلات کف لگن و عضلات عمقی شکم را منقبض می‌کند:

1. روی زمین دراز بکشید و زانوها را خم کنید.
2. قفسۀ سینه را از هوا پر کنید، سپس هوا را از راه دهان بیرون بدهید و بگذارید قفسۀ سینه به آرامی پایین برود.
3. عضله‌های مرکزی لگن را منقبض کنید. سپس پاشنۀ راست را تا جایی که می‌توانید انقباض عضلات را حفظ کنید، از بدن دور کنید.
4. وقتی پاشنه به دورترین نقطۀ ممکن رسید، عمل دم را انجام بدهید و پاشنه را به جای اول برگردانید.
5. حرکت را 10 بار برای هر پا تکرار کنید.

پل

حرکت پل عضلات کف لگن، مفصل‌های ران، باسن و پاها را تقویت می‌کند. برای انجام این حرکت طبق مراحل زیر پیش بروید:

1. روی زمین دراز بکشید، زانوها را خم کنید، پاها را به عرض لگن باز کنید و بازوها را به گونه‌ای کنار بدن روی زمین بگذارید که کف دست‌ها رو به پایین باشد.
2. عضلات باسن و کف لگن را هم‌زمان منقبض کنید و باسن‌ها را با فشار دادن پاشنه‌ها به زمین تا جایی که می‌توانید بالا ببرید.
3. تا جایی باسن‌ها را بالا ببرید که بتوانید انقباض عضلات را حفظ کنید.
4. دو تا ده ثانیه در این حالت بمانید.
5. سپس به آرامی به حالت اولیه برگردید.
6. حرکت را 10 بار تکرار کنید.

صدف

حرکت صدف نیز یکی از تمرین‌های مفید برای تقویت عضلات کف لگن و شکم است که به شکل زیر انجام می‌شود:

1. به پهلو دراز بکشید و زانوها را اندکی خم کنید.
2. عضلات پایین شکم و کف لگن را منقبض کنید.
3. همان‌طور که پاها را از پایین به هم چسبانده‌اید، زانوی بالایی را تا جایی که می‌توانید، بدون چرخاندن لگن، بلند کنید.
4. سه تا پنج ثانیه در این حالت بمانید. سپس به آرامی به حالت اولیه برگردید.
5. حرکت را 10 تا 20 بار برای هر سمت انجام بدهید.

توجه به وضعیت بدن هنگام بلند کردن اجسام

هنگام بلند کردن اشیای سنگین به نکات زیر توجه کنید تا کمر، رباط‌ها و عضله‌های کف لگن آسیب نبینند: